Giải quyết điểm nghẽn về thể chế bắt đầu từ quyết tâm dám đổi mới

Tuần làm việc thứ 2 của kỳ họp thứ 8, Quốc hội tập trung cho công tác xây dựng luật và giám sát. Một lần nữa, những điểm nghẽn về thể chế trong nhiều lĩnh vực được các đại biểu phân tích thẳng thắn, minh chứng bằng những câu chuyện thực tế sinh động.

Tất cả cho thấy bất cập, vướng mắc về thể chế đã và đang kìm hãm sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước. Giải quyết điểm nghẽn về thể chế chính là khơi thông điểm nghẽn trong xây dựng và tổ chức thực thi luật, khắc phục triệt để cơ chế xin -cho, tư duy “không quản được thì cấm” và tình trạng có chủ trương, có luật rồi nhưng chùng chình chưa muốn làm, chưa muốn đổi mới. 

Câu chuyện giá đất bị thổi cao chót vót trong các phiên đấu giá như tại huyện Mỹ Đức (Hà Nội) cao gấp 16 lần giá khởi điểm, gây nhiễu loạn thị trường bất động sản, mất cân đối cung - cầu. Trong khi người có nhu cầu muốn có nhà ở khó tiếp cận thì nhiều khu dự án đô thị bỏ hoang; quản lý chung cư bất cập. Giấc mơ mua nhà ở xã hội đối với nhiều người có thu nhập thấp vẫn còn xa vời.

Thực trạng này được các đại biểu Quốc hội thẳng thắn chỉ ra trong phiên thảo luận ngay đầu tuần làm việc thứ 2 của Quốc hội về chuyên đề giám sát “việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023”. Nguyên nhân được nhìn nhận chủ yếu do hệ thống pháp luật còn chồng chéo, chậm ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành luật.

Đại biểu Trần Văn Tuấn, đoàn Bắc Giang cho rằng, còn tới 19 vấn đề liên quan đến Luật đất đai, 15 vấn đề liên quan đến Luật nhà ở và 4 vấn đề liên quan đến Luật kinh doanh bất động sản chưa được quy định chi tiết và hướng dẫn rõ ràng trong các nghị định của Chính phủ và thông tư của các Bộ ngành liên quan.

Còn đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng, đoàn Cần Thơ cho biết, khó khăn nhất mà các địa phương gặp phải khi triển khai dự án nhà ở xã hội đó là hệ thống pháp luật đã ban hành đầy đủ nhưng hạn chế về tính thống nhất, nhiều văn bản chồng chéo, đặc biệt là vấn đề về quy hoạch và quy trình thủ tục, cơ chế chính sách thu hút các nhà đầu tư.

Nguyên nhân không mới, những giải pháp đã được nhiều lần nhắc đến như phải sớm ban hành các văn bản hướng dẫn thực thi luật, đặc biệt vấn đề định giá đất, tăng cường cải cách thủ tục hành chính, phân cấp…Giám sát chuyên đề của Quốc hội đã chỉ ra vướng mắc, bất cập từ hệ thống pháp luật đến thực thi trong lĩnh vực này nhưng việc hiện thực hoá giải pháp tạo chuyển động thực tế còn nhiều vấn đề. Chỉ có một điều hiển nhiên, không quyết liệt thay đổi, việc khơi thông nguồn lực về đất đai phục vụ cho sự phát triển sẽ bị ách tắc kéo dài và tạo cơ hội cho lợi ích nhóm.

Trong tuần, Quốc hội cũng tập trung thảo luận về dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi), dự án Luật Đầu tư công (sửa đổi), dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế và Luật Dự trữ quốc gia, Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu. Đây là những dự án luật quan trọng, có tác động trực tiếp khơi thông các nguồn vốn, thu hút đầu tư.

Nhiều đại biểu Quốc hội nhận định, những vướng mắc sẽ sớm được tháo gỡ ngay tại kỳ họp này khi Quốc hội xây dựng luật theo hướng một luật sửa nhiều luật. Để thực hiện được mong muốn này, trong phiên thảo luận tại tổ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, công tác xây dựng pháp luật phải thấm nhuần tư tưởng chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.

"Trước đây, xây dựng pháp luật chủ yếu là để quản lý nhưng lần này vừa phải quản lý, vừa kiến tạo phát triển, thúc đẩy sáng tạo, mở rộng không gian giải phóng các nguồn lực cho phát triển. Đây là yêu cầu rất mới mà phải bỏ được hai cái như Tổng Bí thư phát biểu: Không làm được thì cấm rồi xin cho, quyền anh, quyền tôi. Trong các quyền lực đó thì sẽ có quyền lợi, sẽ có những lợi ích nhóm, cản trở đất nước. Tiếp theo chúng ta phải chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm", ông Nguyễn Chí Dũng cho biết.

Giải quyết điểm nghẽn về thể chế từ việc đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, thay đổi cách thức cũ kỹ để khơi thông các nguồn lực kiến tạo, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Đồng thời, giải quyết điểm nghẽn về thể chế cũng phải từ đổi mới, công phá những lỗi thời, quan liêu trong quản lý, quản trị đất nước, xây dựng bộ máy chính quyền tinh, gọn, hiệu quả, nâng cao năng suất lao động.

Đây cũng chính là nhấn mạnh của Tổng Bí thư Tô Lâm trong phiên thảo luận tổ về dự thảo Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại Thành phố Hải Phòng và việc thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương.

Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị thẳng thắn nhìn vào những vấn đề rất đáng suy ngẫm: Hơn 70% ngân sách để trả lương và chi thường xuyên cho bộ máy cồng kềnh, tốc độ tăng năng suất lao động chưa được 5% không đạt được mục tiêu đề ra; một việc nhiều người làm, tâm lý chùng chình chưa muốn đổi mới. Do đó, phải tinh gọn bộ máy, tiếp tục giảm biên chế, giảm chi thường xuyên để dành nguồn lực đầu tư cho phát triển.

Theo Tổng Bí thư, bộ máy quản lý không rõ chức năng, không phân cấp cho địa phương; Tốc độ tăng năng suất lao động của Việt Nam giảm dần, thấp hơn nhiều các nước trong khu vực. Muốn tăng năng suất lao động thì lao động phải có tay nghề, ít người làm dồn vào một việc và phải có hàm lượng khoa học công nghệ, cách thức quản lý tốt. 

Tổng Bí thư cũng nhắc lại Kỷ nguyên mới mà ông hay nhắc đến là phải bứt tốc hơn nữa với mục tiêu 2045 là nước phát triển thu nhập cao. Tuy nhiên, nếu như với tốc độ hiện nay thì nhiều khả năng không đạt được. Bởi còn 20 năm nữa thì quy mô nền kinh tế phải gấp 3 lần hiện nay, thu nhập bình quân đầu người phải gấp 3 lần mới đạt được mục tiêu.

Trong tuần, phiên thảo luận tại hội trường về dự thảo luật bảo hiểm y tế sửa đổi cũng nhận được sự quan tâm của cử tri. Cần tăng tỷ lệ dành cho khám chữa bệnh, ngăn chặn tình trạng trục lợi trong quản lý, sử dụng quỹ, hoàn thiện quy định về giám định y tế, thanh toán chi phí khám chữa bệnh nhằm tăng quyền lợi tối đa cho người tham gia, mở rộng diện bao phủ… là những giải pháp được đại biểu Quốc hội tập trung đề xuất.

Những phiên làm việc tập trung cho công tác xây dựng luật trong tuần làm việc thứ 2 của kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XIV giúp chúng ta nhận diện sâu sắc hơn về tầm quan trọng và yêu cầu cấp thiết của việc giải quyết những điểm nghẽn về thể chế. Để khơi thông tất cả các nguồn lực, tạo bứt tốc cho phát triển đất nước, trước hết cần sự đổi mới bứt tốc trong nhận thức và hành động của các cơ quan có trách nhiệm xây dựng và thực thi pháp luật.