Chơi tiền giả, mất tiền thật
Là một người tham gia đầu tư Bitcoin từ những ngày đầu mới xuất hiện, anh N.V.H. (Hà Nội) ngày càng ngạc nhiên với tốc độ xuất hiện của các loại tiền số trên thế giới. Hiện rất nhiều loại tiền ảo đã được tạo ra và cùng với đó là hàng loạt sàn giao dịch được thành lập, thu hút nhiều người đầu tư với giấc mộng "đổi đời".
“Ở Việt Nam, một số sàn giao dịch phổ biến được nhiều người tham gia là Binance, Bit, OKX. Những sàn này thường thu hút các nhà đầu tư lớn với mục tiêu đầu tư bền vững. Trong khi đó, những nhà đầu tư nhỏ lẻ, thường có "máu" thắng thua, thích "lướt sóng" thì sẽ chọn các sàn nhỏ, còn gọi là sàn tập trung. Tại đây, nhiều đồng tiền không có thanh khoản nhưng tỷ lệ lợi nhuận lại cao. Vì thế có thể nói nhà đầu tư tham gia những sàn này như chơi trò đỏ đen với nhiều rủi ro vây quanh”, anh H. nói.
Anh H. nhớ lại đầu năm 2021 là thời kỳ bùng nổ của tiền ảo tại Việt Nam, phần lớn các nhà đầu tư tiền ảo thời điểm này đều có được lợi nhuận đáng kể. Thế nhưng, chỉ đến cuối năm 2021, thị trường lại gần như “chết”, ai dốc tiền mua cũng lâm cảnh lỗ nặng, thậm chí mất trắng.
Cay đắng hơn, anh H. còn mất hàng trăm triệu đồng trong giây lát vì sơ sẩy. Thời điểm đó, anh theo dõi trên thị trường thấy một loại tiền ảo được giới thiệu tiềm năng, sắp được lên sàn, nhà đầu tư có thể mua theo hình thức đặt cọc trước 1, 2 ngày.
"Lúc đó, tôi vào ví, tìm mã đặt mua nhưng mua nhầm phải mã của đồng tiền giả tương tự. Ngay sau đó, tài khoản của tôi bị các đối tượng xấu đột nhập, hàng trăm triệu đồng cùng số lượng tiền ảo đã đầu tư trước đó đều mất hết. Biết là một số tiền lớn bị đánh cắp, tôi vẫn không thể làm gì được vì không biết khiếu nại đến đâu hay cũng không thể nhờ đến cơ quan pháp luật của Việt Nam vì loại tiền này chưa được pháp luật bảo hộ, chúng tôi chỉ là đầu tư tự phát nên rủi ro phải chấp nhập", anh H. kể.
Từ bài học của mình, anh H. ví nhà đầu tư tiền ảo như đang tham gia vào một "canh bạc" mà có thể nhìn thấy trước rủi ro vô cùng lớn: “Các sàn giao dịch tiền ảo quốc tế luôn kèm theo điều kiện là họ không chịu các trách nhiệm liên đới với bất kỳ rủi ro nào của nhà đầu tư. Thậm chí, nhiều sàn yêu cầu người dùng có văn bản cam kết không truy trách nhiệm mới được tham gia. Như vậy, ai cũng biết có nhiều rủi ro, nhưng vì ham kiếm lợi nhuận nhanh nên nhiều người vẫn chấp nhận”, anh H. nói.
Bị hacker, coin rác bủa vây
Anh Đoàn Văn N. (Hà Nội) thì lại rút ra kết luận: Với việc tự tham gia vào các sàn tiền ảo, nhà đầu tư phải mò mẫm trong một thị trường tài chính chưa rõ ràng về pháp lý vì thế dễ dính cạm bẫy của kẻ xấu. "Tiền để đầu tư là thật và tiền nguy cơ mất chỉ trong một khoảnh khắc cũng là thật", anh N. nói.
Theo anh N. nguyên nhân phổ biến nhất khiến các nhà đầu tư mất trắng tiền khi chơi tiền ảo là bị hack ví, kẻ xấu trộm tiền. Ngày xưa, dân đầu tư thường để coin trong ví điện tử. Coin chưa lên sàn lớn, người ta có thể đổi, nhưng hacker lại tạo coin rác và xin quyền truy cập ví. Nhà đầu tư nếu không để ý ấn vào chấp nhận thì sẽ bị mất sạch tiền.
Một hình thức lừa đảo khác là đối tượng xấu sẽ lập các nhóm lớn, tạo ra coin rác, đẩy giá lên cao tạo tâm lý FOMO (Hội chứng sợ bỏ lỡ). Nhiều người do không có kinh nghiệm đã mua vào nhưng những đồng tiền này chỉ có chiều tăng lên không có giảm xuống, không tạo ra thanh khoản, người dùng không rút được tiền cũng mất trắng.
"Nếu người đầu tư không có kinh nghiệm, kiến thức thì rất dễ bị lợi nhuận của những đồng tiền rác này thu hút. Tất cả đều do kẻ xấu dàn dựng, người đầu tư bỏ tiền vào mua thì chỉ có thể mua chứ không có cách nào bán hay rút ra được. Cứ mua là mất tiền, mua nhiều mất nhiều, mua ít mất ít", anh N. khuyến cáo.
Nhận định về hình thức đầu tư tiền ảo, anh N. nói: “Hiện tiền ảo không theo một quy luật thị trường nào để có thể tính toán nó lên hay xuống. Tất cả phụ thuộc vào các thuật số kỹ thuật. Nhà đầu tư Việt Nam rất thiệt thòi khi không được pháp luật bảo hộ, phải tham gia đầu tư “chui” qua các sàn giao dịch nước ngoài”.
Cụ thể, nhà đầu tư Việt thường phải mua coin qua hình thức P2P (ngang hàng) để tránh phí cao từ ngân hàng. “Đầu tiên là vào sàn, tìm đồng tiền ảo muốn mua xem giá trị của nó. Tiếp theo, nhà đầu tư sẽ phải tìm đến những người rao bán USDT là loại tiền dùng để mua tiền ảo. Sau đó, thực hiện quy đổi giá trị USDT muốn mua ra tiền Việt, chuyển qua tài khoản ngân hàng cho người bán như giao dịch chuyển khoản bình thường. Khi bên kia nhận được tiền sẽ chuyển USDT qua ví theo thông tin người mua gửi, người mua dùng tiền này để đầu tư tiền ảo. Việc này tiềm ẩn rủi ro lừa đảo nếu người mua tìm phải người bán không uy tín. Đây chỉ là giao dịch bằng miệng, qua mạng nên không có giá trị pháp lý nào cả”, anh H. lý giải.
Nhiều tỷ đồng bị “thả trôi” trên thị trường tiền ảo
Nhận định về việc sắp có sàn giao dịch tiền ảo, các chuyên gia khẳng định đây là việc làm cấp thiết để quản lý nhiều tỷ đồng đang trôi nổi trên thị trường, đồng thời bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư Việt Nam.
Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, tiền kỹ thuật số hay còn gọi là tiền ảo thực chất không phải là tiền mà là một dạng tài sản ảo được dùng để tích trữ, đầu tư. Trước nay chúng ta chưa có một khái niệm cụ thể nào về tiền ảo và cũng chưa cấp phép cho loại tiền này. Tuy nhiên trên thực tế, hoạt động đầu tư tiền ảo tại Việt Nam đang diễn ra, thu hút lượng tiền đầu tư rất lớn.
Theo ông Thịnh, trên thị trường có rất nhiều loại tiền ảo, nhưng trong đó có thể phân thành 4 loại tiền ảo chính.
Bitcoin là đồng tiền đầu tiên ra đời được coi là đồng tiền ổn định và phổ biến nhất. Ngoài ra là các đồng tiền được niêm yết trên các sàn giao dịch lớn được thế giới công nhận, có giá trị giao dịch, đầu tư. Thứ ba là những đồng tiền ảo mang tính kỷ niệm hay makerting do các doanh nghiệp, cá nhân phát hành để người dùng có thể mua với mục đích sưu tầm. Cuối cùng là loại tiền rác, là những đồng tiền nhốn nháo không được công nhận, thậm chí được tạo ra với mục đích lừa đảo, người đầu tư mua phải thì chắc chắn sẽ mất tiền.
Để quản lý các loại tiền ảo vô cùng phức tạp này, cần phải có một sàn giao dịch tiền ảo ở trong nước, được pháp luật chấp nhận, do Nhà nước điều hành để đưa ra những chế tài hợp lý.
Còn theo luật sư Trần Tuấn Anh - Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch, thời gian trước đây, Việt Nam chậm ban hành văn bản pháp lý liên quan đến quản lý giao dịch tiền số, nhưng với thế giới, đây lại là một kênh đầu tư khá "màu mỡ". Vì vậy, hiện diễn ra một thực tế là mặc dù pháp luật Việt Nam chưa thừa nhận nhưng vì nó đem lại lợi nhuận nên không thể cản được các nhà đầu tư Việt Nam tham gia thị trường này.
Tuy nhiên, chính vì chưa thừa nhận nên các giao dịch tiền số ở Việt Nam đều diễn ra "chui". Và do pháp luật Việt Nam chưa công nhận các loại tiền ảo nên việc giao dịch, mua bán các loại tiền ảo trên mạng là hoàn toàn không thuộc quyền bảo hộ của pháp luật Việt Nam. Nhà đầu tư vì thế cần cẩn trọng khi giao dịch để tránh mất mát tài sản hoặc bị kẻ xấu lừa đảo.
"Giao dịch tiền ảo hoàn toàn diễn ra trên mạng là giao dịch tự phát với nhau. Pháp luật Việt Nam cũng không bảo hộ cho các hoạt động đầu tư vào những đồng tiền ảo chưa được công nhận. Nhà đầu tư cần nghiên cứu kỹ lưỡng khi xuống tiền, bởi các đối tượng lừa đảo hoàn toàn có thể làm giả hệ thống để lừa đảo", ông Tuấn Anh nói.
Tại Công điện số 22/CĐ-TTg, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Tài chính sớm hoàn thiện hồ sơ Nghị quyết thí điểm để quản lý các hoạt động liên quan đến tài sản ảo, tài sản mã hóa, báo cáo Thường trực Chính phủ trước ngày 13/3.
Trước đó, ông Nguyễn Đức Chi, Thứ trưởng Bộ Tài cho biết, đây là vấn đề phức tạp và mới, không chỉ Việt Nam mà các nước trong khu vực và thế giới cũng đang nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi đưa ra các khuôn khổ pháp lý, cách thức hoạt động sao cho đảm bảo minh bạch, phục vụ phát triển kinh tế xã hội.
"Bộ Tài chính đã được giao ngay trong tháng 3 sẽ báo cáo Chính phủ ban hành nghị quyết thí điểm xây dựng đưa vào vận hành sàn giao dịch tiền ảo để các nhà đầu tư có nơi giao dịch", Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nói.
